Wakacyjna lektura wywiadu rzeki (przekład Krzysztof Kocjan, Opus 1994). Dobry wstęp do dalszych lektur francuskiego antropologa. Najważniejsze wnioski można ująć w następujący sposób:
O pamięci francuskiego antropologa. Claude Lévi-Strauss uważa siebie za osobę o “neolitycznej inteligencji”, która nie potrafi kumulować wiedzy, za kogoś kto porusza się po “ruchomej granicy”: znaczenie ma tylko wykonywana aktualnie praca. Nie ma potrzeby przechowywania jej śladów.
O perspektywie badacza. Nauki humanistyczne nie mogą być uznane za prawdziwe nauki, ponieważ jest w nich zbyt dużo zmiennych, obserwator jest związany z obiektami swoich obserwacji, a ponadto tak samo złożone jak rzeczywistość metody badawcze nie mogą stanowić wiarygodnego punktu odniesienia. Model Lévi-Straussa jest inspirowany lekturą Kapitału Marksa. Francuski antropolog uważa, że jest to pierwsza praca, w której skonstruowany uprzednio model społeczeństwa skonfrontowano z rzeczywistością. Społeczeństwa dzikie dysponują jakościami pierwotnymi, niezależnymi od zmysłów, w przeciwieństwie do kultury zachodniej posiadającej jakości wtórne, związane ze zmysłami, takie jak kolory, zapachy, smaki, dźwięki. Badanie mitów jest dążeniem do zniesienia opozycji jakościowej i dotarciem do prawdziwej rzeczywistości, która choć prosta jest logiczna i skuteczna [132]. Lévi-Strauss ufa dorobkowi nauki. Badanie ludu bez poznania jego historii jest mało wartościowe, choć jednocześnie stwierdza antropolog - zdając sprawę z niemożności urzeczywistnienia takiego postulatu - że ogląd bezpośredni społeczeństwa historycznego pozwoliłby zmienić całą wiedzę na ten temat, nagromadzoną przez wieki [143].
O odpowiedzi na zarzuty wobec metody badawczej Lévi-Straussa. Mój model rzadko ma zastosowanie - stwierdza antropolog. Przedmiotem badania było to co dzieje się w umysłach ludzi: “nie to co ludzie robią, ale to w co wierzą lub twierdzą, że powinno być robione” [123]. Rzeczywistość nas otaczająca jest tworem przypadku, zatem nie można jej opisać modelem matematycznym, nie można poddać wszystkiego analizie strukturalnej. Zorganizowane są jedynie “wysepki” - to one mogą być poddane pewnemu “rygorowi” badawczemu [122-123]
O rozważaniach na temat podziału kultura-natura. Najbardziej znaczące są tytuły poszczególnych części czterotomowego dzieła Mythologiques (1970): Le cru et le cuit, Du miel aux cendres, L’origine des manieres de table i L’homme nu. Opisują one kolejne etapy refleksji nad przejściem od natury do kultury - od surowego do gotowanego, przez akceptację lub odrzucenie wymian ekonomicznych równoznacznych ze stosunkiem do norm społecznych [157-158]. Analiza opozycji zmysłowych z pierwszego tomu przechodzi w refleksję nad logiką form w drugim tomie, a trzeci z kolei traktuje o opozycji sposobów, które klasyfikują opozycje. [159-160]
Znaczące dla Mythologiques mity o podróży pirogą pokazują jak to co bliskie oddala się a to co jest dalekie zbliża wraz z pokonywaniem przestrzeni w czasie. Przybycie do miejsca docelowego podróży ustanawia nową relację - jest to relacja odwrócenia. Jak bardzo prawdziwa jest tytułowa deklaracja francuskiego antropologa, który próbuje zapanować nad obydwiema perspektywami?
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz