Film "Oczy szeroko zamknięte" (Eyes wide shut) mógłby być preludium do lektury książki "Wahadło Foucaulta" Umberto Eco. Stało się odwrotnie.
Produkcja powstała na podstawie opowiadania austrackiego pisarza Artura Schnizlera. Modernisty, lekarza zainteresowanego psychoanalizą. Jego wykształcenie i zainteresowania doskonale nadają się do spointowania finału filmu. Zagadką ma być ostatnie stwierdzenie - jest na tyle wulgarne, że nie przytoczę go. Oprócz niesmaku, ma towarzyszyć ostatniemu aktowi filmu zaskoczenie: najważniejsze bowiem ma być życie w zgodzie z własnym libido, wartością psychoanalitycznie niepoznaną, ciągle zaskakującą człowieka.
Nie taka pointa przyciągnęła mnie jednak do obejrzenia filmu. Przypomniałem sobie o scenach, jak przypuszczam, pewnego rytuału misteryjnego (masońskiego, różokrzyżowego, templariuszowego? - nie da się określić), i spodziewałem się znaleźć treści korespondujące z opisami w "Wahadle Foucaulta". Co znalazłem wspolnego?
Tajemniczość (maski), ekskluzywność połączoną z wymogiem wyskiego statusu społecznego i stosowaniem najwyższej kary za złamanie tajemnicy. Film, zgodnie z resztą z intencjami literackiego pierwowzoru epatuje erotyką, której motywy niemal zupełnie nie są eksponowane u Umberto Eco. Ponadto łączy te dwa dzieła jedna scena: odpowiedzią na pytanie o hasło dostępu do pewnej tajemnicy jest... brak hasła, czy, jak w książce, odpowiedź: nie znam go.
Najważniejsze jednak, bo dające się wysnuć także z filmu, jest dla mnie przesłanie, które mówi, że ludzie owładnięci myślą szukania planu (kamienia filozoficznego, reguły, czy spisku - wyjaśniających szybko i prosto konstrukcję świata) są zdolni do gromadzenia wszelkich materialnych bogactw. Czyniąc to skutecznie, eksponują swoje bogactwo by uzurpować sobie prawo do posiadania również dostępu do prawdy, lub jak u Eco, prawo do utrzymywania w tajemnicy wąskiego grona, sekretu istnienia reguły dającej władzę nad światem. Nie tylko wiedza jest równoznaczna z władzą, ale także władza ma być depozytariuszem wiedzy. U Eco wniosków jest więcej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz